Historia Polski - Rozbiory Polski

pitt

I ROZBIÓR POLSKI 1772
W wyniku I rozbioru Prusy uzyskały: Warmię, województwo pomorskie, malborskie i chełmińskie (bez Gdańska i Torunia) oraz tereny położone nad Notecią i Gopłem, łącznie 36 tys. km2 i 580 tys. mieszkańców. Rosja zajęła tereny położone na wschód od Dźwiny, Drui i Dniepru, obejmujące 92 tys. km2 i 1 mln 300 tys. ludności. Austria - południową część województwa krakowskiego i sandomierskiego, księstwa oświęcimskie i zatorskie, województwo ruskie (bez ziemi chełmskiej) oraz część województwa bełskiego, razem 83 tys. km2 i 2 mln 600 tys. ludności.

Na żądanie zaborców traktat rozbiorowy musiał zatwierdzić sejm Rzeczypospolitej. Nie przyniosły skutku interwencje króla Stanisława Augusta Poniatowskiego na dworach europejskich i tragiczny protest Tadeusza Rejtana. Poza traktatem sejm musiał przyjąć niekorzystne uchwały gospodarcze i handlowe. Skonfederowany sejm podjął próbę reformy państwa, powołał Radę Nieustającą i Komisję Edukacji Narodowej, uchwalił zwiększenie armii do 30 tys. żołnierzy i jej reorganizację. Ponadto przeprowadził reformę skarbową.

A oto deklaracja Katarzyny II i "współrozbiorców" uzasadniająca rozbiór Polski (Warszawa, 18 września 1772 r.):

Podjęte środki umożliwiły i zabezpieczyły przeprowadzenie wolnej i legalnej elekcji panującego obecnie Stanisława Augusta, jak również niektórych korzystnych reform.

Wszystko zwiastowało Polsce i jej sąsiadom stały pokój na przyszłość. Niestety jednak, podczas gdy można było oczekiwać jak najpomyślniejszego rozwoju, właśnie w tym czasie duch niezgody zawładnąwszy częścią narodu, zniszczył w jednej chwili wszystkie te nadzieje. Obywatele powstali jedni przeciw drugim. Frakcje uzurpowały sobie legalną władzę i nadużywały jej wbrew prawom i bezpieczeństwu publicznemu. Wszystko zostało zniszczone, prawo, porządek, kundel a nawet rolnictwo [...]

Tyle więc powodów o ogromnym znaczeniu nie pozwalają JKM Królowi pruskiemu i JCW Cesarzowej i Królowej Węgier i Czech oraz JCW Cesarzowej Wszechrosji zwlekać dłużej w zajęciu zdecydowanego stanowiska w tych krytycznych okolicznościach. Te potęgi ustaliły zgodnie, że należy działać niezwłocznie, by doprowadzić do pokoju i porządku w Polsce i utrwalić na solidnych podstawach dawne konstytucje tego państwa i wolności jego narodu [...]

Zapobiegając w tej chwili ruinie i rozkładowi tego państwa [...] mają równocześnie poważne pretensje do niektórych posiadłości Rzeczypospolitej. Nie mogą więc ich zaniedbać i zdać na los wydarzeń. Uzgodnili więc i postanowili między sobą, by ujawnić ich zadawnione pretensje i ich duszne prawa do tych części Rzeczypospolitej, które każdy z nich gotów jest udowodnić.

II ROZBIÓR POLSKI 1793
Bezpośrednią przyczyną II rozbioru Polski była przegrana wojna polsko-rosyjska 1792, toczona w obronie Konstytucji 3 Maja. Król ugiął się przed żądaniami Katarzyny II i w lipcu 1792 przystąpił do konfederacji targowickiej. Przywódcy patriotycznego stronnictwa reform musieli opuścić kraj. 23 I 1793 Prusy i Rosja podpisały konwencję w sprawie II rozbioru Polski, który został zatwierdzony przez zdominowany przez targowiczan sejm grodzieński (1793). W wyniku II rozbioru Prusy zajęły: województwo poznańskie, kaliskie, gnieźnieńskie, sieradzkie, łęczyckie, inowrocławskie, brzesko-kujawskie, płockie, ziemię dobrzyńską, część województw rawskiego i mazowieckiego oraz Toruń i Gdańsk, razem 58 tys. km2 i ponad 1 mln mieszkańców. Zabór rosyjski objął ziemie ukraińskie i białoruskie na wschód od linii Druja-Pińsk-Zbrucz, razem 280 tys. km2 i 3 mln mieszkańców. Austria nie brała udziału.